Pagina Inhoud
- Publicatie 1 September 2020
De technische en economische vooruitgang heeft sinds het begin van de Industriële Revolutie grote welvaart gebracht. Door werkzaamheden te standaardiseren, mechaniseren en industrialiseren hebben we ons leven veel aangenamer kunnen maken, althans de meesten van ons hier in de westerse wereld. Het basismodel van de economie dat hieraan ten grondslag ligt, is lineair en gaat van grondstofwinning, productie en gebruik naar weggooien of verbranden. Inmiddels is duidelijk geworden dat onze grondstoffen en de weerbaarheid van de leefomgeving uitgeput raken.
Het is tijd voor een nieuw model: de circulaire economie.
Source Circulaire Bouweconomie
1. Lineaire economie, Huidige economie
Het fundament voor de economische wetenschap en het huidige liberale kapitalisme is gelegd door Adam Smith. Hij is vooral bekend van het concept invisible hand en de gedachte dat rationeel eigenbelang samen met concurrentie leiden tot economische voorspoed. Hij beschreef dit alles met veel gevoel voor nuance in zijn in 1776 gepubliceerde boek An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, vaak kortweg aangeduid als The Wealth of Nations. Dit lineaire model is daarmee al een tijd in gebruik. Eeuwenlang deed het prima dienst en nog steeds denken we er over het algemeen niet veel over na. Echter, in de tijd van Adam Smith waren er nog geen miljard mensen op de wereld. De wereldeconomie was 300 keer kleiner dan nu. Het denken over economie heeft zich in die twee eeuwen natuurlijk ontwikkeld. Econoom Paul Samuelson wordt gezien als de grondlegger van de huidige moderne economie van na de Tweede Wereldoorlog.
In de tijd dat hij zijn Economics publiceerde, waren er drie miljard mensen op aarde en was de wereldeconomie een tiende van die van nu. Vervolgens hebben we decennia lang het systeem geoptimaliseerd op groei van het bruto nationaal product. Inmiddels is de wereldbevolking uitgegroeid tot 7,8 miljard mensen. De VN verwacht dat er in 2050 nog weer een kleine 2 miljard mensen op deze aarde zijn bijgekomen, en dat die bijna allemaal onze huidige westerse leefstijl zullen ambiëren. Hiermee is een belangrijke aanname van het lineaire model, namelijk dat grondstoffen en onze leefomgeving onuitputtelijk zijn, langzamerhand niet meer geldig. Vreemd is dat niet. Modellen zijn altijd een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Als de omstandigheden te veel veranderen, kunnen uitgangspunten ongeldig worden. Het oude model heeft dan een update nodig. Dat is ook hier het geval. De economie en wereldbevolking zijn zo groot geworden dat we niet langer kunnen uitgaan van een ‘Empty World’, waarin je geen rekenschap hoeft te geven van de hoeveelheid grondstoffen die uit de natuur worden gehaald en de afval en emissies die in het milieu worden achtergelaten. Daarom is in de jaren 70, ook in Nederland, na de beelden die Apollo 8 meebracht van een kleine planeet aarde, het rapport van de Club van Rome, de oliecrisis en milieuschandalen als Lekkerkerk, Volgermeer en de Coupépolder het model ontstaan van een kringloopeconomie. Econoom Herman Daly heeft dit als eerste uitgewerkt in Steady-state Economics op basis van de aanname dat we als mensheid niet langer leven in een ‘Empty World’, maar een ‘Full World’. Bedrijven hadden al eerder opgemerkt dat het in het kader van de leveringszekerheid van grondstoffen belangrijk is om te bedenken waar deze vandaan komen en te investeren in mogelijkheden tot substitutie om prijsschommelingen te kunnen opvangen. Aangemoedigd door overheden hebben sommige bedrijven ervaren dat het loont om door middel van grondstofmanagement de hoeveelheden benodigde grondstoffen te verminderen, en reeds gebruikte grondstoffen opnieuw te gebruiken. Hierdoor blijkt het haalbaar om een kwart minder afval te produceren en 30 procent kosten te besparen. De covid-19 pandemie is, ook voor overheden, eveneens een belangrijke impuls om wereldwijde logistieke productieketens te heroverwegen.
Asset Management Systems: See The Line of Sight-Deepening the subject
2. Circulaire economie.
We zoeken dus naar manieren om de benodigde upgrade naar een circulaire economie vorm te geven en dit verder uit te werken voor de gebouwde omgeving. De term ‘economie’ verwijst naar het best mogelijke gebruik van schaarse middelen. Of zoals econoom Daly meer specifiek zegt: het minimaliseren van onze aanspraken op de natuur en tegelijkertijd de output voor welzijn van de mensheid te maximaliseren. De Ellen McArthur Foundation (2013), volgens velen richtinggevend op het gebied van circulair denken, stelt dat deze circulaire economie herstellend en regeneratief van opzet is, en als doel heeft producten, componenten en materialen te allen tijde op hun hoogste nut en waarde te houden. De Foundation maakt in navolging van McDounough en Braungart onderscheid tussen technische en biologische cycli. Het element van regeneratie of waardecreatie is wat veel mensen ook aanspreekt in de filosofie van McDounough en Braungart (2002).
Circulair bouwen is een manier van bouwen waarin op verschillende schaalniveaus en in alle fasen van ontwerp, productie, montage, beheer, onderhoud, demontage, (her)gebruik en transformatie:
- het totale materiaalgebruik wordt geminimaliseerd;
- hergebruik van onderdelen en materialen op het hoogst mogelijke niveau wordt gemaximaliseerd;
- waardevermindering wordt voorkomen;
- en waardecreatie wordt gemaximaliseerd.
Deze doelstellingen staan niet op zichzelf. Vaak worden zij in het kader van de circulaire economie gekoppeld aan andere maatschappelijke issues, bijvoorbeeld uitputting van de aarde, afnemende biodiversiteit, de tekorten die door vraag uit de ontwikkelde landen ontstaan in andere delen van de wereld, of de ambitie om de arbeidsvoorwaarden en sociale omstandigheden van werknemers te willen verbeteren, of de eigen lokale economie een impuls te geven.
3. Biologische kringloop
De natuur is georganiseerd in kringlopen. Moleculen worden voor het grootste deel samengesteld uit atomen stikstof, waterstof, koolstof en zuurstof en vervolgens hergebruikt in een andere samenstelling om weer andere levende cellen te bouwen die gezamenlijk een huid, haar, nagel, een hoef, of organen vormen. Samen zijn dit lichamen en soorten die onderdeel zijn van ecosystemen. In navolging van de natuur gebruiken wij in onze economie ook allerlei natuurlijke nutriënten. Deze nutriënten kunnen makkelijk worden opgenomen in ecologische kringlopen en kunnen dan weer deel uitmaken van de natuur en vervolgens een tijdlang onderdeel zijn van de gebouwde omgeving. Dit begrip wordt ook wel bio based economy genoemd.
4. Technische kringloop
De technische, anorganische of niet-hernieuwbare materialen vormen hun eigen kringlopen. Als zij uit de aardkorst komen, de zogenoemde lithosfeer, maken deze materialen ook kringlopen door, zoals zand, ijzer en aluminium. Deze kringlopen hebben alleen een heel andere tijdschaal dan de organische stoffen. Ze kunnen wel miljoenen of miljarden jaren beslaan. Problematisch wordt het als we stoffen die we zelf gemaakt hebben, zoals plastics, laten mengen met biologische kringlopen. Plastics vallen onder andere onder invloed van weersomstandigheden uit elkaar tot microplastics en mengen zich vervolgens makkelijk in ecologische kringlopen. Het gevolg is dat vogels en vissen dit opeten, maar ook wij deze stoffen binnenkrijgen omdat wij deze dieren eten, of per ongeluk een sneeuwvlok inademen, of, omdat er microplastics terechtkomen i producten als zeezout, dat wij gebruiken om op onze maaltijd te strooien.
5. Kringloop denken, kringloop sluiten
Historisch gezien is het denken in kringlopen altijd de basis geweest van onze maatschappij. Historici die de economie bestuderen, zeggen daarom wel dat de huidige lineaire economie in terugblik een relatief korte periode in onze geschiedenis zal blijken te zijn. In feite hebben onze samenlevingen eeuwenlang, net als alle andere diersoorten op aarde, deel uitgemaakt van ecologische kringlopen. De kunst is nu om alle natuurvreemde stoffen, productieprocessen en afvalverwerkingsprocessen die we hebben uitgedacht zo om te vormen dat ons handelen weer gaat passen in kringlopen. Er zijn mensen die ervoor pleiten om dan meteen alles maar met een circulaire blik te bezien. Als de term economie refereert naar efficiënt gebruik van schaars kapitaal zou je, redenerend vanuit dat beeld, moeten werken met de rente van de verschillende
Asset Management Systems: See The Line of Sight-Deepening the subject
kapitaalstromen om jezelf en anderen van een goede toekomst te verzekeren. Dat betekent in ieder geval niet interen op het totale kapitaal en dit het liefst laten groeien.
5. React, Discuss & Article
Discuss or give your opinionFollow on FacebookFollow on Twitter
Related Articles
Tags: Circulair
